We zijn nog niet zo lang op de hoogte van het bestaan van het meest zuidelijke continent op aarde. Vergeleken met de andere ontdekkingen van landen en continenten, is de vondst van grondgebied op de Zuidpool vrij recent. Hoewel het bestaan van Antarctica nu reeds een paar eeuwen geverifieerd is, en het witte continent officieel aangemerkt wordt als zijnde één van de zeven werelddelen, herbergt het land op de Zuidpool nog steeds vele geheimen.
Hypothetisch continent
Al omstreeks het jaar 350 voor onze jaartelling werd door de oude Grieken verondersteld dat er zich land moest bevinden op de Zuidpool, aangezien er op de Noordpool sprake was van een altijd bevroren ijskap (Arctica). We weten dat de Griekse filosofen van die tijd, zoals Pythagoras en Plato, reeds hadden aanvaard dat de aarde bolvormig was. Aristoteles leverde hiervoor het uiteindelijke bewijs. De naam Antarctica betekent eigenlijk anti-Arctisch. De namen Arctica en Antarctica stammen eveneens af van het oud-Grieks. De logische conclusie van de oud-Griekse wijsgeren was dat als de aarde bolvormig was en er zich een ijsmassa op de Noordpool bevond, dan moest er zich op de Zuidpool ook iets dergelijks bevinden, aangezien twee polen elkaar in balans dienden te houden om de bolvormige aarde optimaal te kunnen laten functioneren in de kosmos.
Feitelijke ontdekking
Het was James Cook, een Britse zeevaarder en ontdekkingsreiziger uit de 18e eeuw, die in de periode 1772-1775 driemaal een zeereis maakte ten zuiden van de zuidpoolcirkel. Hij zag echter nooit een glimp van het vasteland van de Zuidpool, en zijn conclusie was dan ook dat Antarctica dus niet bestond. Een aantal jaren later werd opnieuw een zuidpool-expeditie ondernomen door de Russische zeevaarder Fabian von Bellingshausen, en hij was het die het gigantische ‘veld van ijs bedekt met kleine heuveltjes’ zoals hij het zelf noemde, in het begin van het jaar 1820 ontdekte. Tegenwoordig zou zo’n geweldige vondst kunnen worden gevierd met passende Frozen-taarten, te verkrijgen bij https://www.jeeigentaart.nl/, maar destijds werd er vermoedelijk een wodkafles opengetrokken om de vreugde te delen! In datzelfde jaar zette de Iers-Britse zeevaarder Edward Bransfield voet aan wal op het witte continent. Het hek was van de dam, want veel meer zuidpool-expedities werden nadien ondernomen.
Geografische zuidpool
Een van de belangrijkste doelstellingen van zulke expedities was om de geomagnetische (en geografische) zuidpool te vinden op het kolossale ijscontinent. Deze pogingen zijn in het begin vaak mislukt, mede door de barre weersomstandigheden. Echter op 14 december 1911 was het de Noor Roald Amundsen die met zijn expeditie als eerste de geografische zuidpool bereikte. Een maand later, in 1912, bereikte ook de expeditie van de Engelsman Robert Falcon Scott, die al eerder een poging had gedaan, de wezenlijke zuidpool. Sinds 1956 is op deze plek een nederzetting gevestigd met de naam ‘Zuidpoolstation Amundsen-Scott’. Dit oorspronkelijke poolstation is inmiddels een aantal malen vervangen door meer geavanceerde stations. Het zuidpoolstation wordt tegenwoordig gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek naar onder meer geofysica, meteorologie en glaciologie.